17 gennaio

SANT ANTONI DAL PURCIT

La devosion a Sant Antoni di genâr (ai 17) o Sant Antoni dal purcit, come che al ven clamât, a ere une vôre slargjade soredut un timp cuant che la presince di anamâi tas stalas, tai cjouts e tas corts a ere plui numerôse.
Nassût a Coma, in Egjit tal 251, a vincj agns al à bandonât ducj i siei bens e al si è ritirât a vivi bessol a pan e âghe, a meditâ, rifleti e preâ; par tancj agns al à fate cheste vite scombatint cuintre i demonis e las tentasions. Al è cunsiderât un dai pâris da vite monastiche. I santuts e i cuadris lu mostrin cul baston a forme di Tau, un libri, il fûc e il purcit.
Une liende popolâr a conte che il sant al ere lât tal infiern a procurâ il fûc che inmò nol ere ta cjere; in chê ocasion il purcit ch’al ere cun lui i è scjampât e al à fat dut un davoi tal infiern; i gjaulins, pur di liberâsi, àn permetût a Sant Antoni di entrâ a cjolu e in chê ocasion il sant, dant fûc al baston, al è rivât adore di puartâ fûr encje il fûc pai oms.
Al è invocât cuintre l’
Herpes zoster conossût tant che fûc di Sant Antoni. Si conte che in France, dulà che a son conservadas las relicuias dal sant, doi siôrs vuarîts da chest mâl àn metût inpîs l’ordin Ospedaliero degli Antoniani par curâ i malâts; i fraris ai veve vût il permès di lassâ i lôr purcits passonâ libars pal paîs encje pal fat che cul lôr gras ai curave chei ch’ai veve il fûc di Sant Antoni; i purcits ju nudrive la int dal paîs e ai giravin liberamenti cuntune campanele tal cuel.
Encje in tancj paîs da Cjargne fintramai a nô tant timp fa a ere l’usance di tirâ sù il purcit di Sant Antoni pas necessitâts da gleisje o par judâ cualchi famèe che a veve bisugne.
Da chest torseonâ dal purcit a ven encje la detule
Tu seis come il purcit di Sant Antoni par cui ch’al è simpri pindulant atorn. Il sant al è protetôr das bestias e di fat la sô figure, la sô inmagjine si la cjate tas puartas das stalas, dai cjouts, tai trois dai passons e tas malgas in mont. Si dîs che ta not di Sant Antoni i anamâi ai veibi il don da paraule.
A Mion, frasion di Davâr, il sant al è titolâr da gleisje, ma al ven festegjât encje, sperant di no dismenteâ nissun, a Giuviel, Monai, Riu, Sûdri, Luint e Cjauias di Vergegnas. A Cjauias un altâr da gleisje al è dedicât al sant e i vecjos ai còntin che, già fa tancj agns, doi fradis Toni e Valentin Billiani, di bon podei, àn lassât un testament a pro di cheste gleisje: ju intares dal lôr patrimoni al finive al preidi che cun chei bêçs al comprave il pan che, une volte benedet, al ere dât fûr as fameas ta fieste di Sant Antoni e di San Valentin. Inmò voi tal dì da fieste, il 17 di genâr, al ven benedet e dât fûr il pan dai puars. 

Celestino Vezzi
varietât di Çurçuvint
(«Messaggero Veneto», pagjine Marilenghe, 13.01.2015)

 
Inte foto: La usance dal purcit di Sant Antoni a Cjauias di Vergegnas

Iscriviti alla Newsletter

Sarai informato sugli eventi. Riceverai le notizie della Società Filologica Friulana. Potrai prenotare le nostre pubblicazioni.
Iscriviti